نذری نان؛ رسم زیبایی که هنوز در محلات قدیمی ادامه دارد
ماه رمضان رنگ‌وبوی همه چیز را تغییر می‌دهد. حتی نذری دادن در این ماه، شکل و شمایل متفاوتی دارد و می‌تواند احیاکننده رسمِ یک نذری ساده، ارزان و بدون تفاخر باشد.
به گزارش ایسنا، نذر واژه‌ای عربی با معانی مختلفی همچون عهد، پیمان، وعده به خیر و شر و آنچه که شخص مومنی بر خود واجب می‌کند، تعریف می‌شود. نذر انواع مختلفی دارد، اما احتمالا با شنیدن این واژه بیشتر، نذر اطعام به یاد آورده می‌شود؛ نوعی از نذر که در مناسبت‌های مذهبی، به‌ویژه ایام ماه محرم رواج دارد. با این وجود حتی نذرِ اطعام هم انواع مختلفی دارد.
بخشی از علت تقاوت در نذرِ اطعام به موضوعات اقتصادی و بخشی دیگر به فرهنگ عامه و آداب و رسوم باز می‌گردد. در واقع برخی از نذورات در مناسبت‌های خاص، بیش از سایر ایام سال تهیه و توزیع می‌شوند. به عنوان مثال اکثر افراد نذرِ «قیمه» را با مراسم‌های مرتبط با عزاداری امام حسین (ع) و یا نذر «شله‌زرد» را با عزاداری‌های ایام فاطمیه به یاد می‌آورند.
در عین حال قرار هم نیست همه افراد حدی از توانمندی مالی را داشته باشند که حتما بتوانند غذا نذر کنند؛ بنابراین نذر اطعام با شیوه‌های دیگری هم وجود دارد، چنانچه یکی از نمونه‌های بارز این تفاوت را در نذری‌های ماه مبارک رمضان، به‌ویژه در روز ولادت امام حسن (ع) شاهد هستیم. اما این نذری متفاوت چیست؟
احتمالا اگر در ساعت‌های نزدیک به افطار به نانوایی رفته باشید، هنگام تحویل نان این جمله را از نانوا شنیده‌اید: «این تنور صلواتی بود، پول نمی‌خواد». در واقع برخی افراد بسته به توان مالی خود، پیش از آغازِ پخت روزانه نانوایی‌ها، وجهی را برای نذر نان به شاطر می‌دهند؛ نذری که گاهی واحد شمارش آن «تنورِ پخت نان» و گاهی تعداد مشخصی از نان است.
البته احتمالا رواج نذر نان در نانوایی‌های مناطق کمتربرخوردار، بیش از سایر نقاط شهر باشد. اما با این وجود هنوز هم می‌توان ردی از این نوع نذری دادن را در نقاط مختلف شهر دید.
محله «امامزاده یحیی» به عنوان یکی از محلات بسیار قدیمی شهر تهران، جایی است که هنوز هم نانوایی‌های آن سفارش نذر نان می‌گیرند؛ محله‌ای که شاید از اصالت گذشته خود فاصله گرفته باشد، اما همچنان برخی آداب و رسوم را حتی وارد زندگی ساکنانِ جدید کرده است.
شاطر یکی از نانوایی‌های این محله می‌گوید: «چند دقیقه قبل، خانمی قیمت یک تنور نان صلواتی را پرسید و رفت که فکر کند و اگر خواست سفارش بدهد. ما در این محله، از این چیزها زیاد داریم، مخصوصا شب‌های قدر.»
در نانوایی دیگر، شاطر ماجرای نذری نان را اینطور تعریف می‌کند: «صبح یک نفر آمد و یک میلیون تومان برای نان صلواتی پرداخت کرد. نذر نان بین مردم این محله، یک نذر قدیمی است؛ اما ما خودمان هم اعلامیه زده‌ایم که سفارش نان نذری قبول می‌کنیم، بالاخره برای ما هم ثواب دارد.»
در این بین، اما امتناع برخی از افراد از گرفتن نان صلواتی، از نکات قابل توجه‌ای است که گاهی به چشم می‌خورد، آن‌هم به دلیل آنکه اجازه دهند تعداد نان صلواتی بیشتری به افرادی که توانایی مالی خوبی ندارند برسد.
البته همه نانوایی‌ها هم بدون محدودیت، امکان گرفتن سفارش نان نذری را ندارند. در نانوایی سوم که خبرنگار ایسنا در محله امامزاده یحیی به آن سر زد، شاطر توضیح می‌دهد که «کارتخوان به سامانه متصل شده و نمی‌شود از یک تعدادی بیشتر سفارش گرفت، مثلا امروز خیلی‌ها می‌خواستند سفارش بدهند، اما نتوانستیم بیشتر از ۱۲۰ عدد نان قبول کنیم.»
در محلات سنتی و قدیمی، سنت نذری نان همچنان به شکل پررنگی ادامه دارد و حتی اگر سهمیه نان صلواتی که هزینه آن پرداخت شده است، تمام شده باشد، باز هم معمولا افراد نیازمند دست خالی از نانوایی باز نمی‌گردند. شاطر نانوایی سنگک محله امامزاده یحیی می‌گوید: «هرکسی بنابر وسع خودش سفارش نان صلواتی می‌دهد؛ از ۱۵ نان تا ۱۰۰ نان! نان صلواتی امروز را هم پخش کردیم و تمام شد اما اگر در محله دست کسی تنگ باشد که او را بشناسیم، خودمان نان صلواتی می‌دهیم.»
