تاریخچه نان ( بخش اول)

نان یکی از قدیمی‌ترین غذاهایی است که بشر آن را تهیه نموده‌است. تاریخچهٔ آن به اواخر عصر سنگ بر می‌گردد. آن زمان بود که برای اولین بار، دانه غلات را با آب مخلوط کرده و سپس خمیر به‌دست آمده را می‌پختند.

در یونان باستان، تهیهٔ نان یکی از مهم‌ترین قسمت‌های آشپزی محسوب می‌شد که البته چون در مراسم مذهبی استفاده می‌گردید، از اهمیت مذهبی هم برخوردار بود. اولین کورهٔ بسته برای پخت غذاها از جمله نان را هم به احتمال زیاد یونانی‌ها ساختند. در تاریخ اروپا، حداقل از قرن ۱۰۰ قبل میلاد مسیح، نان به عنوان غذای اصلی به چشم می‌خورد.

از سال ۱۹۱۲ بود که نان‌های ورقه شده تهیه شد. ابتدا هیچ‌کس از این دسته نان‌ها استقبال نمی‌کرد. چون تصور افراد این بود که نان ورقه شده، زود بیات می‌شوند. اما از سال ۱۹۲۸ میلادی، نان‌ها را برش زده و سپس بسته‌بندی می‌نمودند. از آن زمان، این ابتکار مورد استقبال مردم قرار گرفت.

سالیان سال، مردم ثروتمند از نان‌های سفید و مردم فقیر از نان‌های تیره استفاده می‌کردند. در قدیم نان سفید، نانی مرغوب محسوب می‌شد و چون گران‌تر بود، تنها ثروتمندان قادر به خرید آن بودند. اما از قرن بیستم، این تصور عوض شد. چون از نظر علمی مشخص گردید که نان‌های تیره حاوی مواد مغذی هستند و ارزش غذایی بیشتری دارند؛ در عین حال، نان‌های سفید به‌دلیل وجود مواد مغذی کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نان چیست؟

نان نوعی خوراک جامد و قابل شمارش است که با پختن، بخارپز کردن یا سرخ کردن خمیر فراهم می‌شود. در پخت نان به جز آردِ غلات، آب، مخمر و نمک، گاه از شیر، روغن، انواع ادویه و افزودنی‌های دیگر نیز استفاده می‌شود. تنوع مواد اولیه و گوناگونی شیوه‌های پخت، انواع بسیار مختلفی از نان را به‌دست می‌دهد. نان در سراسر جهان، یک خوراک بنیادی شمرده می‌شود. معمولاً از آرد گندم خمیری فراهم شده که به کمک خمیرمایه، ور می‌آید و حجمش زیاد می‌شود و در پایان، درون تنور یا فر، پخته می‌شود.

معمولاً آرد گندم را در پخت نان به‌کار می‌برند اما گاهی نیز آرد گندم سیاه، جو، ذرت و جو دوسر به تنهایی یا آمیخته با آرد گندم در پخت نان به‌کار می‌روند.

خمیر نان ممکن است با استفاده از عامل ورآورنده مانند میکروب‌های طبیعی (مانند خمیر ترش)، مواد شیمیایی (مانند جوش شیرین)، مخمرهای تولیدشده به‌صورت صنعتی، یا هوادهی با فشار بالا تولید شود، که با ایجاد حباب‌های گازی باعث پف کردن نان می‌شوند. در بسیاری از کشورها، نان‌های تجاری اغلب حاوی مواد افزودنی برای بهبود طعم، بافت، رنگ، ماندگاری، هضم و سهولت تولید است.

نان در گویش های مختلف واژه‌شناسی

ریشهٔ واژهٔ نان از پارسی پهلوی می‌باشد. فرهنگ فارسی دهخدا دربارهٔ «نان» در زبان‌ها و گویش‌های گوناگون چنین آورده‌است:

پهلوی: نان،

ارمنی: نکن (نان پخته در خاکستر)،

مأخوذ از پهلوی، نیکان = پارسی: نیگان،

بلوچی: نگن و نظایر آن، از ایرانی باستان: نگن، منجی: نگهن،

کردی :نن، نان،

زازا: نا، نان،

دوجیکی: نن،

گیلکی: نان، فریزندی، یرنی و نطنزی: نون،

سمنانی: نونا،

سنگسری و سرخه‌ای: نون،

لاسگردی: نن،

شهمیرزادی: نون، نائینی و ملایری: نو،

خراسانی: نو (Noo بر وزن «او»).